Motywacja to klucz do sukcesu w zarządzaniu pracownikami, którzy potrafią podwoić swoje wysiłki jeśli wiedzą, że służy to spełnieniu konkretnego celu. Nawet księgowa, która na co dzień podbija setki dokumentów pieczątką firmową, potrafi być wydajniejsza przy dobrym podejściu pracodawcy. Czym dokładnie jest motywacja i jakie są jej podstawowe zasady? Czy wystarczy rozróżnić w zespole poszczególne osobowości i odpowiednio nastawić je do wykonywanej pracy czy stosować powszechnie znaną metodę kija i marchewki?
Czym jest motywacja pracowników
Motywacja to proces, który pozwala regulować zachowania pracowników, aby przyczyniali się do osiągnięcia celów danej firmy czy korporacji. Można określić ją również jako stan wewnętrznego napięcia, który jest często nieświadomy. Najlepsi menadżerowie i pracownicy HR doskonale wiedzą, jak wpływać na poszczególne osoby, by chciały podejmować określone działania. O ile w teorii wydaje się to proste, w rzeczywistości to jedno z najtrudniejszych zadań w zarządzaniu zespołem. Dlaczego? Ponieważ motywacja jest skuteczna tylko wtedy, gdy dostosujemy ją do indywidualnych potrzeb pracownika.
Motywację można podzielić na dwa zasadnicze rodzaje:
- motywacja zewnętrzna - zorientowana na korzyści materialne, nagrody, awans, podwyżkę itd.
- motywacja wewnętrzna - zorientowana na spełnianie wewnętrznych potrzeb takich jak poszerzanie wiedzy, zdobywanie nowych doświadczeń, poczucie odpowiedzialności oraz inne.
Motywacja zewnętrzna pojawia się na ogół na samym początku, gdy przyjmujemy do firmy pracownika. Jest on zachęcony wizją nowej pracy, lepszych zarobków i zdobywania doświadczeń. Po pewnym czasie motywacja zewnętrzna powinna zamienić się w wewnętrzną lub ustąpić jej przynajmniej odrobinę miejsca. Podnoszenie efektywności pracowników może być żmudnym procesem, ale najszybciej usprawnimy go właśnie za pomocą umiejętnego podejścia do pracowników.
Jeśli nie jesteście przekonani o sile motywacji, powinniście zapoznać się z pełną wersją badania "Barometr Pracownika Edenred-IPSOS", które zostało przeprowadzone przez firmę badawczą IPOS w okresie 2013/2014. Wynika z niego jasno, że Polacy aż w 34% myślą o swojej pracy jako o obowiązku i aż w 52% nurtuje ich poziom wynagrodzenia. Przy okazji widać, że wiele firm nie potrafi odpowiednio pokierować motywacją pracowników, gdyż jak twierdzi 59% osób utrzymuje się ona na stałym poziomie, a u 32% pracowników spada. Zaledwie 8% badanych uważa, że ich motywacja do pracy rośnie. Te liczby są na tyle alarmujące, że jeśli obawiamy się kryzysu w firmie lub chcemy podnieść wydajność pracowników, najwyższy czas zainteresować się metodami skutecznej motywacji.
5 Zasad skutecznego motywowania wszystkich pracowników
Zanim przejdziemy do opisu poszczególnych typów osobowości pracowników i najskuteczniejszych metod motywacji, powinniśmy poznać ogólne zasady motywowania pracowników. Są one ważne dla osób mających wielu podwładnych i trudności z analizą pojedynczych jednostek.
1. Dowiedz się, jakie są potrzeby twoich
Najważniejsze jest poznanie potrzeb swoich pracowników i nie jest to z pewnością jedynie chęć większych zarobków. Potrzeby różnią się w zależności od typów osobowości, zainteresowań, sytuacji życiowej czy doświadczeń na poprzednich stanowiskach. Jak wynika z różnych badań każdy ucieszyłby się z wyższego wynagrodzenia, ale niekoniecznie jest to metoda, na którą stać naszą firmę. Często pracownicy zostają w wybranym miejscu pracy ze względu na dobrą atmosferę czy lepsze świadczenia społeczne, nawet jeśli konkurencja oferuje im wyższe zarobki na tym samym stanowisku.
2. Zadbaj o to, by wyznaczać im nowe cele
Pracownicy potrzebują nowych celów i wyzwań, by rozwijać swoje umiejętności i podnosić motywację w pracy. Jeśli ich zadania są zbyt łatwe, zaczynają się nudzić i spada ich efektywność. Należy być jednak ostrożnym, ponieważ zbyt wysokie wymagania skutkują spadkiem motywacji i zniechęceniem pracownika. Zawsze warto jasno określić oczekiwania wobec wybranych osób i pamiętać o ich nagrodzeniu, jeśli uda im się je spełnić.
3. Podchodź do pracowników z pozytywnym nastawieniem
Często w firmach zdarza się tak, że pracodawca ma uprzedzenia do wybranych osób, które mają wpływ nie tylko na wzajemne stosunki, ale na spadek motywacji do pracy. Negatywne emocje mogą objawiać się w sposobie komunikacji, ocenie działań i są z pewnością widoczne również dla innych pracowników. Warto co jakiś czas weryfikować swoją postawę i mieć na uwadze to, że trzeba dostrzegać pozytywne cechy danej osoby, zamiast skupiać się na wadach i niepotrzebnie je eksponować. Nawet jeśli pracownik w danym momencie nie spełnia naszych oczekiwań, warto nawet okazjonalnie go pochwalić. Psycholodzy dowodzą, że jest to największa szansa na zmianę zachowania, gdyż wybrana osoba będzie chciała dopasować się do pozytywnego obrazu, który dla niej kreujemy.
4. Zauważaj ich wysiłki, stosuj nagrody i system pochwał oraz nie wytykaj prostych błędów
W polskich firmach często zwraca się do pracownika tylko wtedy, gdy popełni jakiś błąd. W momencie gdy wykonuje prawidłowo swoją pracę, uda mu się zdobyć nowego klienta czy szybciej wykonać powierzone zadanie, zapada kurtyna ciszy. Szefowie nie są nauczeni chwalenia, które bardzo skutecznie motywuje pracownika do dalszych działań. Jeśli chcemy jednak zbudować zgrany i wydajny zespół, musimy pozytywnie wzmacniać pracowników, którzy powinny czuć się pewni siebie i skuteczni. Chwalenie wśród innych pracowników przynosi jeszcze lepsze rezultaty, gdyż wzmaga rywalizację i współzawodnictwo. Odnośnie samych błędów warto upomnieć pracownika, jednak powinno to być adekwatne do jego przewinienia. Jeśli wywołamy burzę z powodu prostego przewinienia, pracownik nie tylko będzie czuł się pokrzywdzony, ale następnym razem będzie starał się zatuszować całą sprawę. Błędy w pracy się zdarzają i warto pamiętać o tym, że pracownik również nie jest od nich wolny.
5. Pokaż pracownikom wspólne cele i wartości tożsame z firmą
Ludzie mają większą motywację do pracy jeśli dążą do celów, które są dla nich ważne. Wspólne cele firmy i pracownika mogą być rozbieżne, jednak pomimo tego warto podzielić się nimi, by zobaczyć czy istnieje możliwość połączenia planów. Warto również wysłuchać dążeń pracowników, którzy powinny być traktowani jako ważne jednostki w przedsiębiorstwie.
6 typów osobowości i sposoby ich motywowania
Przechodzimy w końcu do meritum sprawy, czyli sposobów na motywowanie konkretnych osobowości. Należy pamiętać o tym, że rzadko zdarza się sytuacja, w której pracownik reprezentuje tylko jeden typ! Najczęściej jego charakter to połączenie dwóch czy trzech rodzajów, dlatego by dobrać skuteczną motywację, należy wybrać ten dominujący.
Typy osobowości zawodowych zostały opracowane przez J.L. Hollanda, który uważa, że preferencje zawodowe kształtują się zawsze w relacji do środowiska.
1. Typ realistyczny
Realiści lubią przede wszystkim działanie i rozwiązywanie nowych problemów. Posiadają na ogół umiejętności manualne, mechaniczne lub talenty praktyczne. W działaniu kierują się określonymi regułami i są praktyczni, rzeczowi oraz gospodarczy. Cenią sobie czynności związane z aktywnością fizyczną, a unikają zawodów, w których przeważają kontakty z innymi ludźmi.
Sposoby motywacji: określenie konkretnych celów i utwierdzenie pracownika w myśleniu, że jego praca jest szczególnie ważna. Realistę najlepiej motywować odpowiednim doborem zadań, dostarczając mu rozmaitych wrażeń. Na ten typ osobowości lepiej działa motywacja zewnętrzna niż wewnętrzna.
2. Typ badawczy
Badacze lubią analizować swoje otoczenie, starają się zrozumieć otaczający ich świat. Taki rodzaj pracownika często zagłębia się w rozważania, teoretyzuje i postrzega siebie jako osobę inteligentną i dokładną. Lubi pracę intelektualną, jednak unika stanowisk, które wymagają od niego zdolności przywódczych.
Sposoby motywacji: częste szkolenia i możliwość współpracy z kompetentnymi i wykształconymi ludźmi, którzy chcą przekazać mu wiedzę. Można motywować go zadaniami na odpowiednim poziomie, które będą stanowiły dla niego podstawę do rozważań i szukania nowych rozwiązań.
Typ artystyczny
Artystę fascynują rzeczy piękne oraz wzniosłe, dlatego interesuje się sztuką, muzyką, literaturą i uwielbia tworzyć nowe rzeczy. Jego największą zaletą jest kreatywność, którą potrafi wykorzystać nawet w niecodziennych sytuacjach. Lubi pracować bez rygoru, bazując na swoich zdolnościach twórczych. Rutyna w codziennej pracy źle na niego oddziałuje. Zdecydowanie preferuje działalność intelektualną i twórczą.
Sposoby motywacji: wyznaczanie celów, których realizacja wymaga kreatywności. Dodatkowe zadania, które są pełne nowych bodźców i wymagają burzy mózgów będą stanowiły dla niego zachętę do dalszych działań na rzecz firmy. Warto unikać rutyny w harmonogramie, która grozi szybkim wypaleniem się motywacji u typu artystycznego.
Typ społeczny
Społecznik czuje się jak ryba w wodzie mając możliwość kontaktu z innymi ludźmi. Stara się im doradzać, wyjaśniać pewne sprawy, opiekuje się nimi, a czasami spełnia również rolę mentora. Jego największym atutem jest łatwość komunikacji i troska o dobro innych. Lubi pracę z ludźmi, którym zawsze chętnie niesie pomoc, choć praca wymagająca wysiłku fizycznego czy manualnego nie jest jego mocną stroną.
Sposoby motywacji: angażowanie w różne zadania i problemy firmy, liczenie się z jego zdaniem. Typ społeczny lubi spotkania integracyjne, możliwość pozostawania w kontakcie z kolegami nawet po pracy. Najbardziej motywuje go docenianie i branie pod uwagę jego zdania.
Typ przedsiębiorczy
Przedsiębiorca podobnie jak Społecznik lubi pracę z ludźmi, jednak zależy mu typowo na osobistych korzyściach. Dobrze czuje się mając władzę, pieniądze, wpływ na inne osoby, którym może organizować czas i doradzać. Działają na niego sukces finansowy i społeczny, dąży do poszerzania swoich wpływów. Posiada zdolności krasomówcze, umie kierować ludźmi i bywa postrzegany jako osoba pewna siebie, choć impulsywna. Unika pracy fizycznej i skomplikowanych zagadnień naukowych.
Sposoby motywacji: wyznaczenie mu stanowiska, na którym może się wykazać, mając faktycznie jakiś zakres władzy i decyzyjności. Motywuje go szansa rozwoju, dodatkowe kursy czy szkolenia. Czuje się potrzebny, gdy ma pod sobą przynajmniej jednego pracownika, dla którego może być mentorem.
Typ konwencjonalny
Konwencjonalista dobrze czuje się w pracy z danymi, które może porządkować i strukturalizować. Ceni porządek i bezpieczeństwo, a problemy rozwiązuje zawsze według ustalonych zasad. Jest rzetelny i dokładny, jednak potrzebuje jasnych instrukcji wykonywania swoich obowiązków. Unika konfliktów i problemów interpersonalnych, które szybko wytrącają go z równowagi.
Sposoby motywacji: jasna komunikacja i liczenie się z jego problemami. Taki typ pracownika docenia częstą wymianę informacji, otwarte chwalenie lub zwracanie uwagi na niepowodzenia. Bywa absorbujący, ale za to jest najbardziej lojalnym typem w zespole.
Motywacja jest kluczem do większej wydajności
Poprawa wydajności pracowników nie musi wiązać się ze zwiększeniem ich płac i dodatkowymi obciążeniami finansowymi dla firmy. Jak widać wystarczy zdobyć podstawową wiedzę na temat motywacji i nauczyć się rozróżniać typy osobowości pracowników. Nawet księgowa, która na co dzień zajmuje się głównie przybijaniem pieczątek firmowych może być jeszcze wydajniejsza! Przekucie wiedzy w praktykę może wydawać się na początku wręcz niemożliwe, ale poskutkuje dobrze zgranym zespołem, który przynosi firmie coraz większe korzyści.
Jaki typ pracowników przeważa w waszej firmie? Czy dobór odpowiedniej motywacji wydaje wam się trudny czy jest czymś naturalnym?
