O zdjęciach wykonanych bez użycia aparatu można znaleźć ciekawe wpisy w internecie. Dziś zapraszamy w podróż związaną z artystyczną formą pieczątki, której autorem jest Zdzisław Beksiński! Kojarzymy Jego twórczość z mrocznymi, surrealistycznymi i fantastycznymi pracami malarskimi. Obrazy zaskakują swoją tematyką, sposobem przedstawienia świata, bogactwem detali, wyważoną kolorystyką. Mało kto jednak ma świadomość istnienia zupełnie odmiennych dzieł Beksińskiego. Przedstawiamy Wam swoiste artystyczne “pieczątki” tego artysty w formie…. heliotypii!
źródło: Pinterest, Wikipedia
Czym jest heliotypia?
Heliotypia jest najstarszą formą rejestrowania rzeczywistości z wykorzystaniem materiałów światłoczułych. Została wynaleziona przez N. Niepce’a na początku lat 20-tych minionego wieku. To właśnie dzięki pomysłowi na naświetlenie płytki metalowej pokrytej asfaltem syryjskim powstało pierwsze zdjęcie - odbitka świata za oknem - wykonana na parapecie, czyli Widok z okna w Le Gras. Jak działa ta technika wykonywania odbitek? Na płytkę pokrytą asfaltem syryjskim Niepce kładł pokrytą olejem kartkę papieru z obrazkiem, który powielał się na płytce. Asfalt pod wpływem światła utwardzał się, a w miejscach nieutwardzonych można go było wymyć za pomocą olejku lawendowego. Na płytce powstawała dzięki temu matryca, z której można było odbijać kopie obrazu. Taka forma pozyskiwania “zdjęć” dała początek technice powielania zwanej heliograwiurą.
prace malarskie Z. Beksińskiego
źródło: Pinterest, Wikipedia
Innowator Beksiński
Jak od projektowania w fabryce autobusów zostać jednym z najbardziej rozpoznawalnych artystów polskich XX wieku? Osobą, która zajmowała się wieloma różnymi dziedzinami sztuki! A co najciekawsze w wielu z nich był prekursorem i innowatorem! Kojarzony głównie z malarstwem i rysunkiem, rozpoczynał jako projektant w fabryce autobusów Autosan! Jak ewoluował jako twórca?
rysunki Z. Beksińskiego
źródło: Wikipedia
Heliotypie Beksińskiego
Modyfikacja techniki była swoistą innowacją! Zdzisław Beksiński pokrywał szybę czarną farbą, a później rysował na niej ostrym narzędziem. Tak stworzoną matrycę - jak pieczątkę - kładł na papier fotograficzny i wystawiał na słońce! Każdy tak wykonany “stempel” odbijał kilka odbitek, które były sygnowane i numerowane na odwrocie.Twórca miał w zwyczaju niszczyć “stempel” z autorskim rysunkiem. Stąd prac wykonanych w tej technice pojawia się na rynku kolekcjonerskim mało. Monotypia, która jest specyficzną techniką graficzną, bo daje tylko jedną odbitkę z matrycy, i heliografia, której nie da się powielić w dużej liczbie odbitek są szczególnie cenne. Tym ciekawiej jest przyjrzeć się tym niestandardowym pracom! Prace były tworzone do lat 70-tych XX wieku.
grafiki komputerowe Z. Beksińskiego
źródło: Wikipedia
Tematyka prac
Co przedstawiają artystyczne pieczątki Beksińskiego? Oglądając prace można wysnuć tezę, że najczęstszym tematem heliografii jest ciało ludzkie i zwierzęce. Najczęściej człowiek, który cierpi. Samotny, zgeometryzowany, zdeformowany, pokazany w dużym uproszczeniu, cierpiący. Przerażające są te prace. Bolesne ciała, powiększone głowy, grupy ludzkie, a także zwierzęta. Za heliotypię z 1969 r. wystawioną na aukcji w 2016 r. zapłacono 24 tys. zł.
heliografie Z. Beksińskiego
Artystyczne pieczątki
Heliotypy Beksińskiego, obecnie traktowane z ogromnym zainteresowaniem, co widać na aukcjach dzieł sztuki, są artystycznymi pieczątkami! Heliografie to unikatowe odbitki. Żeby wykonać heliografię trzeba sią sporo napracować. Proces opracowania matrycy, z której wykonuje się odbitki jest żmudny, a technika mało odporna na upływ czasu. Matrycy nie da się przechowywać, ponieważ są podatne na upływ czasu. Tworzone były w latach 50-tych do 70-tych. Twórca rysował i malował na pomalowanych na czarno szklanych płytkach. W tamtym czasie szczególnie interesowała go geometryzacja postaci ludzkich i przedstawianie ciał w dużych uproszczeniach. Niektórzy porównują je do twórczości Picassa i innych kubistów, także przedwojennej awangardy polskiej. Nakład każdej heliografii był limitowany i specjalnie sygnowany przez twórcę z wykorzystaniem mokrej pieczęci z informacją o kolejnym numerze egzemplarza w serii oraz pieczęcią suchą. Prace są też sygnowane przez Dyrektora Muzeum Historycznego w Sanoku - Wiesława Banacha, który potwierdza autentyczność prac.
pracownia Z. Beksińskiego
źródło: Wikipedia
Heliografie są bardzo wymyślnymi pracami graficznymi. Matryce są pieczątkami, a heliografie artystycznymi odbitkami o wysokiej wartości estetycznej i dość trudnym przekazie. Beksiński zdecydował się na wprowadzenie innowacji technologicznych w tradycyjną i dawną technikę zdjęciową. Uzyskał on zaskakujące efekty, których nie można porównać z żadną inną pracą w tej technice.
